Analiza ryzyka w kontekście NIS 2

Jak przygotować organizację na nowe wymogi

Dyrektywa NIS 2 stanowi przełom w podejściu do cyberbezpieczeństwa w Unii Europejskiej. Jej celem jest wzmocnienie odporności organizacji kluczowych i ważnych — a więc tych, których działalność ma bezpośredni wpływ na gospodarkę i obywateli.

W Polsce przepisy NIS 2 zostaną wdrożone poprzez nowelizację ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Jednym z kluczowych wymogów UoKSC jest analiza ryzyka.

Dlaczego analiza ryzyka jest kluczowa w NIS 2

Dyrektywa NIS 2 wymaga od organizacji opracowania i wdrożenia szeregu polityk, w tym:

• metodyki szacowania ryzyka,
• planów działania na wypadek incydentów,
• polityk bezpieczeństwa łańcucha dostaw,
• procesów oceny skuteczności środków bezpieczeństwa.

Bez solidnej analizy ryzyka nie sposób zbudować tych fundamentów. To właśnie od niej zaczyna się każde działanie związane z zarządzaniem cyberbezpieczeństwem.

Identyfikacja kluczowych zasobów

Pierwszym etapem analizy ryzyka jest identyfikacja zasobów — zarówno fizycznych, informacyjnych, jak i organizacyjnych.

Do kluczowych aktywów należą m.in.:

• infrastruktura sieciowa i serwery,
• dane klientów, transakcyjne i personalne,
• procesy biznesowe,
• zasoby ludzkie i kompetencje,
• dane technologiczne oraz elementy fizyczne (np. zakłady).

Pomocne mogą być bazy CMDB, które pozwalają śledzić zależności między zasobami.
Każdy z nich powinien mieć przypisanego właściciela oraz ocenę krytyczności – od niskiej po wysoką.

Identyfikacja potencjalnych ryzyk

Po zidentyfikowaniu zasobów należy określić, jakie zagrożenia mogą je dotyczyć. Najczęstsze kategorie ryzyk to:

• cyberataki i złośliwe oprogramowanie,
• błędy ludzkie,
• awarie techniczne,
• ryzyka dostawców i łańcucha dostaw,
• klęski żywiołowe,
• ryzyka wewnętrzne (np. nieuprawniony dostęp).

Każde ryzyko powinno być powiązane z aktywem i ocenione ilościowo — na podstawie prawdopodobieństwa wystąpienia i skutków.

Narzędzia klasy IT GRC – praktyczne wsparcie

W analizie ryzyka coraz częściej wykorzystuje się narzędzia klasy IT GRC (Governance, Risk & Compliance). Takie rozwiązania automatyzują proces:

• identyfikują ryzyka przypisane do zasobów,
• szacują poziom ryzyka (risk score),
• rekomendują działania ograniczające.

Przykładem jest SecureVisio – rozwiązanie, które wspiera zintegrowaną analizę ryzyka, zarządzanie podatnościami i zgodność z wymogami NIS 2.

Strategie zarządzania ryzykiem

Po ocenie poziomu ryzyka organizacja powinna przyjąć strategię reakcji:

1. Akceptacja ryzyka – z monitorowaniem sytuacji.
2. Ograniczenie ryzyka – wdrożenie dodatkowych środków (np. aktualizacje, MFA, szkolenia).
3. Unikanie ryzyka – zmiana procesów lub technologii.
4. Transfer ryzyka – np. ubezpieczenie lub outsourcing.

Najlepsze praktyki – checklista NIS 2

• Zidentyfikuj wszystkie aktywa i ryzyka.
• Zdefiniuj politykę bezpieczeństwa i metodykę oceny ryzyka.
• Wdrażaj środki ograniczające i testuj ich skuteczność.
• Monitoruj poziom ryzyka i aktualizuj plany awaryjne.
• Śledź zmiany regulacyjne w zakresie NIS 2 i DORA.

Sprawdzone standardy i programy zarządzania ryzykiem

Warto czerpać z międzynarodowych standardów, takich jak:

• NIST – kategoryzacja systemów, selekcja i monitorowanie środków bezpieczeństwa.
• FAIR – ilościowa analiza ryzyka w oparciu o parametry i częstotliwość zdarzeń.
• ISO 31000 – zarządzanie ryzykiem jako część każdego procesu w organizacji.
• OCTAVE – koncentracja na aktywach informacyjnych i podatnościach.
• TARA – identyfikacja ścieżek materializacji zagrożeń i ocena ekspozycji.